Bệnh xuất huyết trên cá, hay còn gọi là bệnh đốm đỏ, là nỗi lo thường trực của nhiều bà con nuôi trồng thủy sản. Căn bệnh này có thể gây thiệt hại nghiêm trọng về kinh tế do tỷ lệ tử vong cao, đặc biệt là ở cá giống. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn cái nhìn toàn diện về bệnh xuất huyết, từ nguyên nhân, triệu chứng đến các biện pháp phòng ngừa và điều trị hiệu quả nhất.

1. Tổng quan về bệnh xuất huyết (Đốm đỏ)

          Bệnh xuất huyết trên cá là một trong những bệnh nhiễm trùng nghiêm trọng do vi khuẩn Gram âm gây ra. Các tác nhân phổ biến bao gồm Aeromonas hydrophila, Pseudomonas sp., E. ictaluri và Clostridium. Bệnh có thể xuất hiện quanh năm nhưng thường bùng phát mạnh vào mùa mưa, thời điểm giao mùa hoặc khi môi trường nước bị ô nhiễm.

          Đáng báo động, tỷ lệ cá chết vì bệnh xuất huyết có thể lên đến 70-100% ở cá giống, gây thiệt hại nặng nề cho người nuôi.

2. Nguyên nhân chính gây bệnh xuất huyết trên cá

          2.1. Vi khuẩn gây bệnh

          Thủ phạm chính là các loại vi khuẩn: Aeromonas hydrophila (phổ biến nhất), A. caviae, A. sobria, Pseudomonas sp., Đôi khi là E. ictaluri hoặc Clostridium.

          2.2. Yếu tố môi trường

          Môi trường nuôi đóng vai trò then chốt trong sự phát triển của bệnh:

          – Nhiệt độ cao: Đặc biệt là nhiệt độ nước từ 28°C trở lên trong thời tiết nắng nóng kéo dài, tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn sinh.

          – Môi trường nước ô nhiễm: Sự tích tụ mùn bã hữu cơ, thức ăn dư thừa, cùng với oxy hòa tan thấp, làm suy giảm chất lượng nước và hệ miễn dịch của cá.

          – Cá bị stress: Các yếu tố gây stress như thay đổi nước đột ngột, mật độ nuôi quá dày, quá trình vận chuyển cá, hoặc sốc môi trường khiến cá yếu đi, dễ bị mầm bệnh tấn công.

3. Triệu chứng điển hình của bệnh xuất huyết trên cá

          Việc nhận biết sớm các triệu chứng giúp bạn có biện pháp can thiệp kịp thời:

          – Thay đổi hành vi: Cá bỏ ăn, bơi lờ đờ, bơi không định hướng, nổi đầu hoặc chìm bất thường dưới đáy ao.

          – Biến đổi bên ngoài: Da cá sậm màu, mất lớp nhớt bảo vệ. Xuất hiện các đốm đỏ, chấm đỏ li ti hoặc lớn hơn ở nhiều vị trí như thân, vây, mang, hậu môn, quanh miệng, và trên đầu. Vây bị rách nát, cụt; mắt lồi, đục. Trường hợp nặng, da có thể bị hoại tử, lở loét sâu và có mùi hôi.

          – Biến đổi nội tạng (khi mổ khám): Gan, thận, ruột sưng to, xuất huyết, chứa dịch. Xoang bụng tích tụ dịch và máu.

          – Dấu hiệu nghiêm trọng: Ở những trường hợp cấp tính, cá có thể xuất hiện các chấm đỏ trên đầu, thậm chí “thủng sọ” và chết nhanh chóng.

4. Cách phòng bệnh xuất huyết hiệu quả

          Phòng bệnh hơn chữa bệnh. Áp dụng các biện pháp dưới đây để bảo vệ đàn cá của bạn:

          4.1. Quản lý môi trường ao/bè nuôi

          – Đảm bảo môi trường sạch sẽ: Vệ sinh ao/bè định kỳ, kiểm soát chất lượng nước.

          – Khử trùng ao định kỳ: Sử dụng các sản phẩm khử trùng chuyên dụng theo hướng dẫn.

          – Duy trì các chỉ số nước ổn định: Đảm bảo pH, oxy hòa tan và các chỉ số khác luôn ở mức tối ưu cho cá.

          4.2. Chọn giống và quản lý nuôi trồng

          – Chọn giống khỏe mạnh: Ưu tiên cá giống không có dấu hiệu bệnh.

          – Thực hiện các biện pháp phòng bệnh định kỳ: Tắm khử trùng trước khi thả, xổ ký sinh trùng.

          – Quản lý mật độ nuôi hợp lý: Tránh nuôi quá dày và phân loại cá theo kích cỡ để giảm stress.

          4.3. Dinh dưỡng nâng cao sức đề kháng

          – Bổ sung vitamin và men vi sinh: Định kỳ bổ sung Vitamin C, Vitamin B-complex và các loại men vi sinh vào thức ăn 2-3 lần/tuần để tăng cường sức đề kháng.

          – Thức ăn chất lượng: Cho cá ăn thức ăn tinh chất lượng cao, có nguồn gốc rõ ràng, và tránh để thức ăn bị ôi thiu.

5. Cách điều trị khi cá đã nhiễm bệnh

          Khi cá đã nhiễm bệnh, cần có phác đồ điều trị kịp thời và đúng cách để hạn chế thiệt hại:

          5.1. Tắm/khử trùng ngoài da

          Tắm cá bằng dung dịch sát khuẩn chuyên dụng trong khoảng 30-60 phút. Các dung dịch có thể sử dụng bao gồm Glutek và Aqua dine 9000.

          5.2. Sử dụng kháng sinh

          – Trộn kháng sinh vào thức ăn và cho cá ăn liên tục trong 5-7 ngày.

          – Một số loại kháng sinh thường dùng: Florfencicol, Oxytetramycine (F-O); Gentamycine (Gen fish); Doxycycline, Streptomycine (Doxy 20).

          – Lưu ý: Việc sử dụng kháng sinh cần tuân thủ liều lượng và hướng dẫn của nhà sản xuất hoặc chuyên gia thủy sản để đảm bảo hiệu quả và tránh tình trạng kháng thuốc.

          5.3. Phục hồi môi trường và sức khỏe cá

          – Sau khi điều trị kháng sinh: Tiếp tục khử khuẩn nước định kỳ để loại bỏ mầm bệnh còn sót lại.

          – Bổ sung men lợi khuẩn: Sử dụng các chế phẩm chứa men lợi khuẩn như Bacillus sp. để phục hồi hệ vi sinh vật có lợi trong ao, cải thiện chất lượng nước

          – Tăng cường dinh dưỡng: Cho cá ăn bổ sung vitamin và men tiêu hóa để giúp cá phục hồi sức khỏe nhanh chóng sau quá trình điều trị.

            Bệnh xuất huyết trên cá là một thách thức lớn, nhưng với sự hiểu biết đúng đắn về nguyên nhân, triệu chứng và áp dụng các biện pháp phòng trị khoa học, bạn hoàn toàn có thể kiểm soát và bảo vệ hiệu quả đàn cá của mình.